Blog: Is elk verhaal een boek waard?

Steeds meer mensen willen een boek schrijven, terwijl er steeds minder boeken worden gekocht. Natuurlijk realiseer ik me dat dat een wonderlijke ontwikkeling is. Zeker als je daarbij optelt dat er sprake is van een bestsellercultuur. Oftewel, van een klein aantal titels worden enorm veel exemplaren verkocht, van de meeste titels buitengewoon weinig.

‘Had dit wel een boek moeten worden?’ is de vraag die Roeland Dobbelaer van Bazarow stelt in een van zijn columns. Ik betrap mezelf ook regelmatig op die vraag. Zeker als ik weer eens een boek heb gelezen dat achteraf toch een beetje voelt als tijdverspilling. Al sprak een wijs man uit mijn naaste omgeving ooit (of eigenlijk tot vervelens toe) dat je slechte boeken moet lezen om de goede echt te waarderen.

Hoe langer ik nadenk over de vraag die Dobbelaer stelt, hoe duidelijker het antwoord echter wordt: het is niet aan mij daar een oordeel over te hebben. Ik wil best toegeven dat ik er een beetje verdrietig van word dat in 2020 in de top 10 van bestverkochte boeken geen enkel literair werk stond. Ik weet alleen ook hoeveel mensen intens hebben genoten van de Zeven zussen boeken van Riley. En zelf vind ik het boek De jongen, de mol, de vos en het paard zonder meer een juweeltje, al is het geen literaire roman.

Een verrijking

Het mooie aan deze tijd is dat iedereen een boek kan uitgeven. En ik vind dat eerder een verrijking dan een verarming. Lezen is namelijk een volstrekt subjectieve ervaring. Zo had wat mij betreft Stoner echt niet in de boekhandel terecht hoeven komen, maar ik weet ook hoeveel mensen dat fel zullen bestrijden. Dobbelaer doet de suggestie een Bibliotheek van Ongeschreven Boeken in het leven te roepen. Mensen verhalen laten vertellen, waar geen boek over geschreven hoeft te worden. Prachtig! Ik merk meteen dat er een verhaal opborrelt. Een verhaal dat op papier terecht wil komen. Het moet daarvoor wel achteraan de lange rij aansluiten, dus of het ooit zijn weg naar papier gaat vinden, is zeer de vraag. Maar daar gaat het nu niet om.

Ik help mensen bij het schrijven van hun verhalen, om die vervolgens tot boek te promoveren. Dat doe ik alleen voor mensen die een verhaal hebben dat mijzelf op een bepaalde manier raakt of waarvan ik denk dat het anderen kan raken, boeien of helpen. Niet omdat ik vind dat de verhalen van anderen geen boek verdienen, maar omdat ik geloof dat die schrijvers iemand moeten zoeken die wél enthousiast is over hun verhaal. En zo iemand is ongetwijfeld te vinden. Want zoals gezegd, er is weinig zo subjectief als een leeservaring.

Andere uitwerking

Ik maak niet alleen boeken van andermans verhalen; ook mijn eigen verhalen vinden hun weg naar papier en verlangen ernaar in boekvorm te verschijnen. Natuurlijk heb ik mezelf de vraag gesteld of ik mijn eerste roman in de verkoop moet doen. Wie zit daar nou op te wachten? Nou, om te beginnen behoorlijk wat vrienden en familie. En misschien nog wel veel meer lezers. Iedere keer als ik het lees vind ik het weer mooi. Een uitgever die ik nog van vroeger ken, was kritisch. Maar dat was ze ook ooit toen ik haar aanraadde The People of paper van Salvador Plascencia in Nederland uit te geven. In mijn ogen een meesterwerk. Ze kocht de vertaalrechten niet. Haar kritiek op mijn roman raakte me, deed me wankelen. Maar ik ben trots op Het huis aan de singels en heb besloten het boek het licht te laten zien. Mijn kleine groep testlezers is lovend en haalde er stuk voor stuk totaal verschillende dingen uit. Dat is wat literatuur vermag en dat is ook wat literatuur (en meer algemeen: kunst) zo mooi maakt. Op iedereen is de uitwerking anders.   

Subjectief

Ooit las ik de Ogen van Roosje van Clare Lennart. Ik vond het een van de mooiste boeken die ik ooit had gelezen. Jaren later herlas ik het en begreep ik niet wat ik er ooit mooi aan had gevonden. Een kwestie van leeftijd? Tijdgeest? Humeur van het moment? Misschien, maar toen ik het nog weer later voor een derde keer las, zag ik de schoonheid weer. Als zelfs mijn eigen mening niet consistent is, is het misschien wijs er niet al te veel waarde aan te hechten. Noch aan mijn mening en noch aan die van anderen. Als ik van mijn verhaal een boek maak en dat op de markt breng en ik kan er één lezer mee raken, dan is het de moeite waard geweest. En dat geldt dus ook voor jouw verhaal.

Koren van het kaf

Dat het steeds moeilijker is voor lezers om zelf te bepalen wat de moeite van het lezen waard is, begrijp ik. Daar heb ik geen oplossing voor. En voor auteurs, of het nu literaire genieën zijn of gepassioneerde hobbyschrijvers, is het in de huidige onophoudelijke hausse van nieuwe boeken steeds moeilijker om aandacht te krijgen voor hun werk. Ook gerenommeerde uitgevers weten soms werkelijk niet hoe ze aandacht voor een boek moeten genereren. Dat staat in mijn ogen echter los van de vraag of jouw boek er zou moeten komen. Als jij er trots op bent, als jij de overtuiging hebt dat het lezers verdient, geef het dan vooral uit. Wees alleen wel realistisch in je verwachtingen. Zelfs als het een meesterwerk is, wil dat niet zeggen dat het zijn weg naar veel lezers zal vinden. Wees er gewoon trots op dat je boek in ieder geval bij jou in de kast staat. Dat je het eruit kunt halen, vast kunt houden en er doorheen kunt bladeren. Dat je het keer op keer kunt herlezen. En geniet net als ik van ieder extra exemplaar dat een lezer vindt!